راهنمای پيشگيري از مسموميت ناشي از گزيدگيها
۲. تورم در محل گزيدگي نيم تا ۴ ساعت بعد از گزش كه ممكن است در عرض ۲۴-۱۲ ساعت افزايش يابد و كل اندام مبتلا را درگير نمايد.
۳. در طي ۳۶-۲۴ ساعت پس از گزيدگي افعي. ممكن است تاول هاي كوچك در محل ايجاد شوند.
۴. تهوع و استفراغ، بي حسي در اطراف دهان، صورت و پوست سر و گز گز نوك انگشتان، تب و لرز، تعريق، ضعف و بي حالي، سرگيجه .
۵. اختلالات انعقادي خون: يكي از مشخص ترين و مهم ترين علايم و نشانه هاي گزيدگي با افعي ها بوده و به صورت خونريزي از بيني، وجود خون در خلط، خون در ادرار، خون در مدفوع، خونريزي در شكم و داخل چشم و مغز بروز مي نمايد.
۶. اختلال در عملكرد كليه، كاهش سطح هوشياري و شوك قلبي- عروقي.
۷. علايم گزيدگي با مار كبري و مار مرجان: افتادگي پلك ها، خواب آلودگي، ضعف عضلاني، فلج، اختلال تكلم و تنفس، آبريزش از دهان، استفراغ و تهوع.
۸. علايم گزيدگي با مار آبي (دريايي): درد عضلاني و تغيير رنگ ادرار به رنگ قهوه اي يا سياه .
۹. اقدامات خارج از بيمارستان در مار گزيدگي: بيمار را آرام كنيد و از حركات بيش از حد او جلوگيري كنيد.
۱۰. مصدوم مار گزيده را بايد از محل حادثه (جهت جلوگيري از حمله مجدد مار) دور كرد.
۱۱. عضو محل گزيدگي مار را بايد بي حركت و هم سطح يا كمي پايين تر از سطح قلب نگه داشت.
۱۲. بستن يك نوار محكم و پهن،چند انگشت بالاتر از محل گزيدگي مار بويژه اگر محل گزيدگي در دست ها يا پاها باشد. بستن نوار نبايد آنقدر سفت باشد كه جريان خون اندام را مختل كند. اگر ورم باعث سفت شدن نوار شد، آنرا باز كنيد و از محلي بالاتر ببنديد. هر ۱۰ تا۱۵ دقيقه، به مدت ۱ دقيقه نوار را باز كرده و دوباره ببنديد. اين كار بايد تا زمان آماده شدن پادزهر ادامه يابد.
۱۳. در مارگزيدگي بايد از سرد كردن عضو با آب سرد يا يخ خودداري كرد.
۱۴. در صورتيكه انتقال بيمار به بيمارستان بيش از يك ساعت طول كشد، روي هريك از سوراخهاي نيش به طور موازي با هم، با وسيله اي تيز و استريل، خراشهايي به طول تقريبي ۷-۶ ميلي متر و عمق ۳ ميلي متر نماييد و عمل مكش را با دهان يا دستگاه مكنده، به مدت۳۰ تا ۶۰ دقيقه ادامه دهيد. در صورت وجود زخم در محوطه دهان از انجام مكش با دهان خودداري كنيد.
۱۵. هر چه سريعتر فرد مار گزيده را به اورژانس بيمارستان منتقل كنيد و زمان را با تلاش براي كشتن و يا گرفتن مار از دست ندهيد.
۱۶. اگر طي ۵ تا ۷ سال اخير مصدوم مارگزيده، واكسن كزاز تزريق نكرده است به پزشك اطلاع دهيد.
۱۷. علائم واكنش هاي حساسيتي شديد مانند عطسه، مشكل در تنفس يا تورم سريع و شديد، درد شكم، تهوع، سرگيجه، درد قفسه سينه، خرخر صدا وكبود شدن رنگ لبها از جمله مواردي هستند كه سريعاً بايد به اورژانس مراجعه شود.
۱۸. كودكان زير سه سال، بيماران قلبي، ديابتي، افراد مسن و معلولين حركتي و بيماران مبتلا به آلرژي در معرض خطر بالاي حساسيت پس از گزش مي باشند.
۱۹. گزش متعدد در ناحيه سر و گردن خطرناكتر مي باشد. بهتر است در اين موارد حتماً به پزشك مراجعه نمائيد.
۲۰. گزش عقرب مي تواند منجر به بروز درد شديد در ناحيه گزش شود اما علائم تهديدكننده حيات و حوادث منجر به مرگ به ندرت رخ مي دهد.
۲۱. تورم ناشي از گزش عقرب، عموماً محدود به ناحيه گزش است و احساس بي حسي و سوزش در ناحيه گزش براي ۴ تا ۶ ساعت بوجود مي آيد و معمولاً پس از ۲۴ ساعت بهبود مي يابد.
۲۲. زنبور گزيدگي ممكن است در اثر نيش انواع زنبور مانند زنبورعسل و زنبورسرخ بروز نمايد.
۲۳. نيش زنبورعسل ماده، به كيسه محتوي زهر متصل است و پس از گزش در زخم باقي مي ماند و محتويات كيسه زهر به زخم منتقل مي شود.
۲۴. در مورد نيش زنبور عسل، برداشتن سريع نيش از روي زخم، جهت جلوگيري از ورود بيشتر سم به زخم ضروري است.
۲۵. علائم زنبور گزيدگي معمولاً در عرض چند ساعت ناپديد مي شود.
۲۶. اگر فرد زنبورگزيده مشكل تنفسي داشت و يا تورم شديد وسريع در محل گزش بروز كرد، بايد به پزشك مراجعه نمايد.
۲۷. زنبورها و زنبورهاي سرخ بطور مكرر نيش مي زنند و محل گزش آنها به سادگي عفوني مي شود.
۲۸. چنانچه گزش زنبور در نقاط مختلف و آن هم در ناحيه گردن و سر بروز نمايد، جدي تر است و مي تواند تهديد كننده زندگي باشد.
۲۹.فرد زنبور گزيده را براي چند روز از نظر تشديد درد يا باقي ماندن تورم يا علائم شبيه آنفولانزا و يا تب تحت نظر قرار دهيد و در صورت بروز اين علائم سريعاً به پزشك مراجعه نمائيد.
۳۰. بطور كلي از دست زدن به جانوران گزنده خودداري نمائيد.
۳۱. اقدامات اوليه در گزش هاي معمولي زنبور عبارتند از: محل زنبور گزيدگي را با آب و صابون بشوئيد.
۳۲. روي محل زنبور گزيدگي كمپرس سرد يا كيسه محتوي يخ قرار دهيد و به طور متوالي هر ۱۵ دقيقه يكبار كيسه يخ را از روي پوست برداريد. از قراردادن مستقيم يخ روي پوست اجتناب نمائيد و از گرم كردن موضع بپرهيزيد.
۳۳. حشره دراكولا یا بند نه نيش مي زنند و نه گاز مي گيرند بلكه تركيبات سمي و محركي ترشح مي كند كه باعث ايجاد زخمهاي پوستي و چشمي مي شود.
۳۴. سم حشره دراکولا یا بند باعث ايجاد صدمات بافتي، زخم و تاول مي شود. علائم به صورت قرمز شدن موضعي، جوشهاي كوچك همراه با خارش و در انتها ورقه ورقه شدن و پوسته پوسته شدن پوست مي باشد.
۳۵. درمان قطعي براي سم حشره دراکولا یا بند وجود ندارد و عارضه بعد از مدتي خود به خود خوب مي شود.
۳۶. له شدن حشره دراکولا یا بند روي پوست و يا خاراندن پوست سبب انتشار سم و تشديد زخمهاي روي پوست خواهد شد.
۳۷. براي تخفيف عارضه پوستی سم حشره دراکولا، می توان در ساعات ابتدايي، با آب و صابون معمولي محل عارضه را شستشو داد و با تميز نگه داشتن محل عارضه مي توان از بروز مشكلات ثانويه ازجمله عفونتهاي باكتريايي جلوگيري كرد همچنين هرچه پوست مرطوبتر باشد شدت عارضه بيشتر است.
۳۸. به طور تجربي استعمال الكل سفيد بر روي موضع آلوده به سم حشره دراکولا یا بند مي تواند در كاهش علايم موثر باشد.
۳۹. با رعايت چند نكته ساده مي‌توانيم از خودمان در برابر گزش حشرات محافظت كنيم.
۴۰. برای پیشگیری از گزش حشرات می توان علاوه بر نصب توري به پنجره‌ها، پوشيدن لباس‌هاي محافظت‌كننده و آستین بلند در محیطهای باز غیر شهری، از پشه بند و مواد حشره کش در شب استفاده نمود.
۴۱. نگهداري حيوانات خانگي باعث تجمع بيشتر حشرات مي‌شود. بنابراين لازم است نگهداري حيوانات اهلي توام با رعايت بهداشت باشد.
۴۲. اگر در محل زندگي درختان زيادي وجود دارد بايد براي پنجره‌هاي خانه از توري استفاده شود و در پارك‌‌ها از آويختن لباس‌ها روي درخت خودداري شود.
۴۳. در مناطقي كه حشرات زياد وجود دارد، بهتر است روي پوست بدن مخصوصا بدن كودك از کرمهای دور کننده حشرات استفاده نمود. اما بايد توجه داشت استفاده دائم از اين مواد سبب حساسيت بيشتر می شود.
۴۴.به هيچ وجه كندوي زنبور عسل را دستكاري و زنبورها را تحريك نكنيد.
۴۵. اگر زنبور در نزديكي خود ديديد به جاي نابود كردن آن با مگس‌كش، موقتا آن منطقه را ترك كنيد.
۴۶. از پوشيدن لباس‌هايي با رنگ روشن و استفاده از عطرهاي تند در مناطقي كه حشرات زيادي دارند، جدا خودداري كنيد؛ زيرا تمام اين موارد باعث جذب زنبورها مي‌شود.
۴۷. در محيط‌‌هاي باز، پيراهن آستين بلند و شلوار بلند به كودكان بپوشانید
۴۸. اگر سابقه واكنش حساسيتي شديد به نيش زنبور داريد، با پزشك خود براي مقابله با آن مشورت كنيد.